𝖙𝖗𝖊𝖒𝖔𝖑𝖔.𝖕𝖑 / sch / Artykuly / Gitary / Podstawy-kablowania-gitar-elektrycznych♔

🔎 Podejrzyj miniatury

📂 Kategoria /Artykuly/Gitary

◀️ Poprzedni: Pierwsza gitara jak kupić♔
Presto Lang 3molo Edition HB and SC 3sw 2014♔ Następny: ▶️

Podstawy kablowania gitar elektrycznych♔

Istnieje tysiące sposobów by podłączyć elementy gitary elektrycznej w sensowną grającą całość. Założeń co do brzmienia jest też dużo. Wielu elektroników i lutników patrząc na pomysły gitarzystów - puka się w głowę. Ale w końcu klient - nasz pan. Chce udziwnień to niech ma.

Zobaczycie jak trudno i rozbudowanie trzeba pisać by opisać najprostszy układ połączeń w gitarze - potem będzie z górki, dokonamy uproszczeń i innych prostych operacji.

Gitara składa się z elementów drewnianych, kluczy, strun, ale nas będą teraz interesowały wnętrzności gitary - czyli przystawki, przewody, przełączniki, oporniki, kondensatory, gniazda, guziki, wzmacniacze aktywne, regulatory, czyli coś co kształtuje już przebieg elektryczny w kabelkach z przetworników i przekształconą formę "idzie" poprzez wyjście z gitary na wzmacniacz, efekt... To ile mamy przetworników i ile potencjometrów i przełączników będzie kwestią omówioną nieco później.

Spróbuje omówić wnętrze gitary tak, by laik mógł rozgryźć o co chodzi. W sposób blokowy. Oczywiście są elektroniki gitarowe niemożliwe do narysowania blokowo.

Cewka gitary, przetwornik 

Jest źródłem sygnału dla wzmacniacza gitarowego. Cewka znajduje się w polu magnesów stałych, magnesy te oddziałują ze strunami. Dlatego też nie mogą być za blisko, bo struny będą pod zbytnim wpływem siły magnesów trwałych i gitara będzie odstrajać. Nie mogą być za daleko, ponieważ sygnał będzie szczątkowy. Cewka jest niczym innym jak prądnicą, dynamem. Drganie struny powoduje zmianę pola magnetycznego wokół cewki, zmianę przenikalności magnetycznej, zmianę strumienia magnetycznego, oddziałujemy na przewodnik z elektronami owinięty wokół nabiegunników. Elektrony jako nośniki prądu cały czas wirują. Oddziałują z polem magnetycznym. Ta siła zwana elektromotoryczną daje chęć elektronom do wyskoczenia z cewki. Jeśli damy przewodziki na oba końce takiej cewki wzmocnimy ten sygnał poprzez wzmacniacz i damy na głośnik - uzyskamy wzmocnienie akustyczne sygnału ze strun.

Cewka pojedyncza (tak są cewki pojedyncze, podwójne i poczwórne...) ma dwa wyjścia. Gdy z jednego końca wylatują elektrony wybijane polem magnetycznym, drugi koniec wciąga je jak odkurzacz. Cykl się zamienia stronami co jedno wychylenie struny. Pomijając opóźnienia, stany nieustalone, nakładanie się fal. Wystarczy tylko skierować te dwa druty na wejście wzmacniacza i będzie działać.
Każdy kto tak zrobił słyszał tylko sumy, wszystko mikrofonowało... Znalezienie samej cewki w cieniu przewodów. Bo cewka wisiała w powietrzu względem strun pod względem elektrycznym. Porównać to można do spadającego człowieka do basenu, próbuje ruszać nogami, ale nie potrafi podskoczyć. A jakoś wybił się z trampoliny. Dlatego też jeden koniec cewki łączy się ze strunami poprzez mostek gitary. Dodatkowo, wyjście łączy się z masą wzmacniacza, która to jest uziemiona w sieci, z ziemią, poprzez zerowanie, albo przez przewód ochronny bolca uziemiającego "PE" sieci elektrycznej.

Pochodzi z: https://curtisnovak.com/

Masa 

Bardzo ważne i wymagające pojęcie. Masa to potencjał uziemiający gitary, w domyśle element o takim samym napięciu występujący we wszystkich ekranach, owijkach przewodów do przetworników, obudowach metalowych wynalazków wbudowanych w gitarę, mostku, szynach tramwajowych, kolejowych, gniazdach, foliach miedzianych, płytkach boostujących na 9V i strunach gitary. Wychodzi dalej po przewodzie Jack do pieca, efektów, obudowy pieca, zasilacza efektu, baterii w Wah-Wah, i dalej przez uziemienie pieca przewód uziemiający do sieci elektrycznej, uziemienia lodówki gdzie trzymasz piwo, pralki, uziemieniem do rurociągu wodnego, gazowego, przewodem uziemiającym do sieci energetycznej, podstacji, torów tramwajowych, kolejowych... Chyba, ze ktoś używa separatora galwanicznego.

Masa dla gitary elektrycznej jest tym samym czym tory dla tramwaju. Bez tego gitara nie pojedzie.

Niezależnie od tego jaki schemat wybierzesz, bez masy nie ma gry, gitara buczy i tyle. Wszystkie obudowy metalowe, ekrany, mostki w gitarze, obudowy większych przełączników powinny być uziemione do minusa - przewodu JACK. Co widać poniżej na rysunku Fendera RELIC 56: Przewód czarny (ten nad pickguardem - pokrywą gitary), czyli masą jest przylutowany do potencjometru, potencjometr dotyka ekranu aluminiowego i po tym aluminiowym ekranie sygnał dostaje się na pozostałe masy potencjometrów, dodatkowo, na ekran przełącznika, bolec potencjometru, a przy gnieździe przechodzi dalej do mostka przez dziurę wewnątrz gitary... 


Pętla masy


Jeżeli gdziekolwiek w obwodzie masa będzie szła dwoma lub większą ilością dróg to istnieje prawdopodobieństwo powstania "pętli mas" czyli obwodu działającego jak antena - bardzo to ważne. Masa idzie od punktu do punktu, do punktu centralnego, w sposób prosty bez przedobrzeń artystycznych. Każdy przewód mógłby być pociągnięty do innego złącza, zapętlony w kółko itp. Co zwiększa prawdopodobieństwo buczenia. 

Potencjometr głośności 

Zaczniemy od podstawy - potencjometr ten nie jest dla niektórych gitarzystów potrzebny. W większości przypadków można nim wysycać brzmienie podobnie jak potencjometrem GAIN na przesterze, overdrive - lub innej podbijającej kostce. Wartości są od 100kiloOhmów do 500kOhm. Mówię tu o układach pasywnych. Układy aktywne to wartości około 25kOhmów.

Potencjometr głośności zazwyczaj znajduje się zaraz przy gnieździe Jack - może być ich więcej, zarówno gniazd jak i potencjometrów. W Ibanezach zazwyczaj jest jeden, w Gibsonach Les Paul są zazwyczaj dwa - po jednym na przetwornik. Ważne, że charakterystyka takiego potencjometru musi być logarytmiczna. Tak naprawdę przekręcenie o parę stopni potencjometru to zwiększenie napięcia z przetwornika o nawet 2x...

Dlaczego też tak się robi? Gdyż nie tylko dostosowuje on głośność ale także impedancje wyjściową (albo oporność) czyli stosunek napięcia do prądu na wyjściu z gitary. Można nim ładnie wysycić brzmienie piecyka. Czego nie wiedzą początkujący.

Jeden Volt podzielić na Amper daje nam Om. Cewka ma nawet 5 000 Ohm, czyli jak byśmy uzyskali struną 1Volt napięcia, to popłynął by 0,0002Ampera. Wydaje się mało, ale wzmacniacz gitarowy ma na wejściu lampe, która w środku ma próżnie i nawet 500 000 Ohm impedancji... Co zrobić, by  to w miarę zrównać... Dajemy potencjometr. Z jednej strony ma wartość porównywalną ze wzmacniaczem, co za tym idzie kabel lepiej odbiera to co siedzi w gitarze.W dodatku można to regulować, a z drugiej mostkujemy cewkę gitary. Dodatkowo część niepotrzebnych zakłóceń jest zwierana do masy już w gitarze. 

Jak wygląda to w środku:
źródło: www.wikipedia.org

Jak widać potencjometr to układ dwóch nastawnych oporów, podczas gdy jeden maleje drugi rośnie i odwrotnie...



(1)                      (2)                      (3)


Ma trzy wyprowadzenia przedstawione kółeczkiem (powyżej) (ponumerujmy je 1, 2, 3 - z powyższego obrazka od lewej do prawej) - jeden koniec (krawędziowy) podpinamy do masy (zazwyczaj)... Masa ta jest jednocześnie masą wyjścia gitary masą innych potencjometrów oraz masą przetwornika (zazwyczaj) i spinamy tą masę też do obudowy potencjometru, żeby potencjometr nie zbierał nam szumów z zewnątrz.


Po drodze między potencjometrem a resztą gitary może być też przełącznik odwracacz fazy lub inne abstrakcyjne urządzenie.



Drugi przewód krawędziowy (nr 3) podłączamy do gorącego przewodu w przetworniku (przylutowujemy). A środkowy (nr 2)łączymy z wyjściem gitary. 
Przełączniki mogą być w tym przypadku przed i za potencjometrem. Ważne, by w każdym przełączeniu gitary piec "widział" potencjometr lub potencjometry, w przeciwnym razie będziemy słyszeć przydźwięki w głośniku. 



Układ z tych mało sienkiewiczowskich zdań przedstawiłem powyżej. Składa się z wyjścia Jack po lewej - które podłączamy do wzmacniacza, po Środku mamy nasz potencjometr. Jedna noga jest wspólna dla wyjścia i cewki przetwornika. Przetwornik jest przypinany w drugi koniec potencjometra. Przetwornik cały czas widzi jeden i ten sam opór - w tym przypadku 100kiloohmów - takie wartości mają na przykład chińskie Squiery. 

Układ stosowany dla gitar z jednym przetwornikiem Single Coil. Dla uproszczenia schematu możecie tam wstawić w myślach przetwornik podwójny lub poczwórny Humbacker. 
Odpowiednią ilość napięcia wygenerowanego przez wyjście przetwornika (kilka miliwoltów) podawane jest w proporcjach ustawionych na gałce potencjometru na wyjście z gitary. 

I to cała zasada, całe gamy przełączników, odwracaczy, potencjometów tonalnych to tylko przykrywka dla miliona kombinacji jakie możecie zrobić z gitarą. 


Przełącznik(i) na 2 i więcej przetworników

Jest niczym innym jak zwrotnica na kolei. Przestawia nam aktualnie używany przetwornik gitarowy. Pozwala działać jednemu, dwom, lub drugiemu. Przestawia nam sygnał z żelastwa strun. Każda przystawka jest zamontowana na innej długości struny co za tym idzie sygnał na każdej przystawce jest inny. Można tymi przełącznikami dokonywać bardzo istotnych rzeczy w przekazie muzycznym. 



Wersja 1 : jeden potencjometr VOLUME i przełącznik przetworników

Można też przestawić "logicznie" przełączniki z potencjometrem. 

Wersja 2  : Jeden przełącznik podwójny i dwa razy VOLUME


Jest to oczywiście w dużym uproszczeniu teoretycznym - wygląd przełączników gitary z podziałem na poszczególne przetworniki. W przeciętnej gitarze mamy jeden przełącznik, który przełączymy szybciej niż kilka osobnych do 2,3,4,5,6 przetworników - jednakże niektórzy gitarzyści i gitary z lutniczych firm miały po jednym przełączniku. W rzeczywistej gitarze przełącznik jest inny i składa się z 3,4,6,9,12 biegunów biegunów. A jego przełączanie jest o wiele bardziej rozbudowane niżby się to wydawało.

Jak można się domyśleć. Przełączniki na 3, 4, 5 przetworników w gitarze będą tylko zwielokrotnieniem powyższej reguły.


Potencjometr tone


Potencjometr tone można "stworzyć" na bazie układu potencjometru VOLUME dodając kondensator który będzie ścinał górne pasmo. Nie jest prawdą że potencjometr gitarowy TONE, jest potencjometrem liniowym - potencjometr ten jest jak VOLUME: logarytmiczny. Potencjometry liniowe barwy (tone) stosuje się we wzmacniaczach gitarowych.

Historycznie gałka TONE pojawiła się w gitarach, gdy wzmacniacze gitarowe miały tylko jedną gałkę Volume na swoich panelach. Brakowało czegoś do regulacji barwy, dlatego też pierwsze telecastery i gitary slide były wyposażone w taką gałkę. Potem wzmacniacze pod koniec lat 50-tych już miały szczątkową regulacje barwy, natomiast historycznie gałka tone pozostała do dziś. Jazzowcy jej używają. Do mocnego gitarowego metalowego łojenia normalnym zjawiskiem wśród szarpidrutów jest wycinanie nożyczkami tego potencjometru. Aczkolwiek znajomy gtarzysta formacji Drakon przycinał tym górne tony z gitary, które siarczyły w procesie wzmacniania sygnału przesterowanego.

Dwa poniższe układy przedstawiają prawie to samo - Zaczniemy od układu przedstawionego poniżej:

Do standardowej gitary z jednym Volume "R3" dopinamy drugi potencjometr R4 z kondensatorem w szereg C2. Kondensator to takie urządzenie, taki pasywny element, który zwiera część wysokiej częstotliwości do masy (im wyższa częstotliwość sygnału tym łatwiej przechodzi przez kondensator).

Gdy R4 ma ustawiona najniższą oporność stosunkowo duża cześć wysokich tonów jest zwierana do masy i nie wydostaje się na zewnątrz. Czyli gitara gra bardziej dołem. Natomiast, gdy potencjometr jest ustawiony na maksimum wysokie tony zostają w większej części niż wcześniej wysłane na wyjście gitary. 


Przełączniki bardziej złożone

W zasadzie jest to temat na osobny artykuł. Ale w skrócie, przełączniki kierują sygnał z odpowiedniej przystawki na wyjście. Często spotykane funkcje to: zwieranie połowy humbackera  - o którym za chwilę. Odwracanie fazy przystawek, odcinanie przystawek, zmiana układu z szeregowego na równoległy: zwieranie sygnału z całej gitary: kill switch (o którym jest osobny artykuł). Kwestia przełączników to są od prostych do bardzo skomplikowanych.

Usuwanie buczenia

Najczęściej używa się do tego celu przetworników humbacker. Usuwaczy buczenia. Polega to na tym, że do jednej obudowy wstawia się dwie cewki przeciwnie nawinięte. Które się ze sobą łączy w sposób szeregowy (najczęściej). 

Tak wygląda to w środku:



Ma dwie cewki pod jedną puszką. Są nawinięte przeciwnie. Buczenie z sieci zasilającej (angielskie HUM). Odejmuje się poprzez szeregowe łączenie cewek. Jest to lepsze od ekranowania, gdyż zawsze coś przejdzie przez ekran. Aczkolwiek wystarczy delikatna różnica między długością cewek by delikatny (brum) przechodził dalej.

Humbackery są w wersjach 4, 3 i 2 żyłowych

Im więcej wyprowadzeń tym więcej możliwości podpiecia i więcej trudnych decyzji do podjęcia przy kablowaniu gitary... 





Zobacz też

Baza artykułów, opisów schematów i poradników o gitarze elektrycznej: o piecach, wnętrzu elektronicznym gitar i Basów, symbiozie mechaniki i elektryki w budowaniu brzmienia gitary, nagrywaniu, akustyce renowacji, grzebaniu: Marshalli, Fenderów, nie znajdziesz drugiej takiej strony. Informacje o kablach gitarowych.

Tematyka gitarowa i basowa

wg typów urządzeń

Efekty gitarowe

Efekty gitar elektrycznych - podzielone na poszczególne podkategorie wg funkcji jakie spełniaj± w przetwarzaniu fali dĽwiekowej. Bardzo szerokie rozeznanie od efektów mechanicznych, poprzez akustyczne po typowo elektroniczne uzdrojstwa.

Patrz też schematy Efekty A-Z

Gitara i techniki grania na gitarze

W tej kategorii dowiecie się o budowie i modyfikacjach elektrycznych gitary. Znajdziecie tez sporo o technikach grania na gitarzę itp.
Patrz też schematy Gitary elektryczne, przystawki

Poradniki PDF download

Wersje co ciekawszych artykułów w PDF. WYtłumianie, gitary, akustyka.

Gitarzyści i wymiatacze

Troszkę informacji o gitarzystach,wymiataczach pokroju Petrucciego Malmsteena itp.

Głośniki gitarowe, domowe i estradowe

O głośnikach gitarowych i basowych, tworzenie wyobrazenia o pudłach gitarowych i ich symulowaniu.

Artykuły o elektronice i wzmacniaczach lampowych

Jak w tytule wzmacniacze pentodowe i tetrodowe - teoria, naprawa Marshalla 1959 (replikowanie). I wiele wiele innych ciekawostek z wnętrz wzmacniaczy gitarowych.
Patrz też schematy Wzmacniacze, amps, transistor power stages | Preamps, preamplifier, przedwzmacniacz | Firmowe, najlepsze, markowe wzmacniacze gitarowe |

Akustyka gitarowa

Praktyczne wskazówki do zbudowania sobie studio gitarowego. Dźwiękochłonnosć i dźwiękoizolacyjność materiałów. Wyciszanie pogłosu echa, walka z hałasem, ekrany akustyczne i inne takie rzeczy...

Schematy

Szybki skrót do elektroniki gitarowej na serwerze tremolo.pl.

Strona główna - powrót